Thông tin từ Báo Người lao động online – ngày 7/12/2010.
Việc làm cho lao động trẻ em và người khuyết tật vốn đã khó khăn sẽ lại càng khó khăn hơn sau suy thoái kinh tế
Tại báo cáo nghiệm thu đề tài cấp bộ “Tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu đến an sinh xã hội VN” mới đây, ông Bùi Anh Thủy, Hiệu trưởng cơ sở 2 Trường ĐH Lao động – Xã hội, người thực hiện đề tài, đã đưa ra khuyến cáo trên.
Trẻ khuyết tật của Trung tâm Giáo dục trẻ khuyết tật quận 4 – TPHCM đang bán hàng do trung tâm sản xuất. Ảnh: Phan Anh
Bấp bênh việc làm
Theo các kết quả khảo sát, cả nước hiện có khoảng 5 triệu lao động trẻ em (LĐTE) làm việc ở nhiều ngành, lĩnh vực, địa bàn khác nhau. Trong đó, chỉ có 2,3% trẻ trong độ tuổi từ 10-16 làm việc có hưởng lương và 6,7% trẻ ở tuổi 15 làm việc 33 giờ/tuần. Phần đông LĐTE làm các công việc giản đơn như giúp việc gia đình, phụ giúp việc nhà, bán hàng rong, đánh giày, bán vé số, quét dọn, thu lượm phế phẩm… Tuy nhiên, ở một số khu vực như khai thác khoáng sản, LĐTE thường làm các công việc nặng nhọc, luôn có nguy cơ cao bị bóc lột sức lao động. Thậm chí ở nhiều địa phương, nhóm đối tượng này còn bị sử dụng vào các công việc như mua bán, vận chuyển ma túy, buôn lậu, trộm cắp, cướp giật, ăn xin.
Song song đó, hiện cả nước có 5,3 triệu người khuyết tật (NKT), chiếm 6,34% dân số. Đến nay, chỉ có trên 400 doanh nghiệp ở 33 tỉnh, thành giải quyết việc làm cho khoảng 20.000 NKT. Con số này quá khiêm tốn so với số lượng gần 500.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Dựa trên các khảo sát, đề tài nhận định: LĐTE và NKT ít có cơ hội việc làm ổn định và việc bỏ học sớm của LĐTE cũng đồng nghĩa với thất nghiệp sau này, tạo thêm gánh nặng cho xã hội.
Có dấu hiệu bị lạm dụng
Ông Bùi Anh Thủy nhận định: “Việc làm cho LĐTE và NKT vốn đã khó khăn sẽ lại càng khó khăn hơn sau suy thoái kinh tế. Có hai nguyên nhân chính khiến công việc cho hai nhóm đối tượng này bị sút giảm. Thứ nhất, khủng hoảng kinh tế khiến nhu cầu chi tiêu của các hộ gia đình bị cắt giảm, dẫn đến những công việc mang tính dịch vụ và sản xuất hàng tiêu dùng cho LĐTE và NKT gặp khó khăn. Thứ hai, tình hình cắt giảm việc làm ở các doanh nghiệp sẽ làm gia tăng tỉ lệ lao động thiếu việc, mất việc, buộc phải dịch chuyển, tìm kiếm việc làm khác và cạnh tranh, làm giảm cơ hội với chính LĐTE và NKT”.
Điều đáng chú ý là mặc dù công việc phù hợp của LĐTE và NKT bị cắt giảm nhưng việc sử dụng LĐTE và NKT dự báo có nguy cơ gia tăng ở một số khu vực nhất định. Ở nhiều địa phương, các cơ sở sản xuất nhỏ đã có dấu hiệu lạm dụng sức lao động của LĐTE và NKT để cắt giảm chi phí. Phần lớn LĐTE và NKT tham gia vào thị trường lao động thuộc diện khó khăn về kinh tế khiến họ phải chấp nhận tiền lương, tiền công rẻ mạt, điều kiện lao động thấp kém.
Cần nhiều biện pháp cụ thể
Theo tác giả đề tài, trong việc xây dựng hệ thống các giải pháp về an sinh xã hội những năm tới, các biện pháp về chăm lo đào tạo nghề, giải quyết việc làm phù hợp cho hai đối tượng này cần phải được quan tâm nhiều hơn. Bộ LĐ-TB-XH, các địa phương cần tăng cường trách nhiệm trong việc thiết lập các chương trình cụ thể để đào tạo hướng nghiệp, dạy nghề, triển khai các dự án giáo dục, dạy nghề tạo việc làm, tiếp cận dịch vụ xã hội và công trình công cộng nhằm giúp LĐTE, NKT phòng tránh bị lạm dụng sức lao động hoặc dễ dàng hòa nhập cộng đồng.
Ngoài ra, cần có những chính sách tài chính, chính sách khuyến khích đặc biệt đối với đào tạo và ổn định việc làm cho hai đối tượng trên như miễn, giảm thuế hoặc hỗ trợ xây dựng cơ sở vật chất để khuyến khích sử dụng lao động là NKT…